Ik werd drie keer in paniek wakker
"Dat ik overspannen was bleek in de meivakantie van 2014. Ik werd drie keer in paniek wakker. Het spookte door m'n hoofd dat ik nog toetsen moest nakijken.
Dat het niet goed ging was me direct duidelijk. De huisarts schreef me Ritalin voor. Erg ironisch, want ik gaf al jaren les over ADD en nu bleek ik het zelf te hebben. Mensen met ADD hebben kort gezegd last van een concentratiestoornis. Ze leven vaak van hyperfocus naar hyperfocus. Taken worden snel saai en dan ga je onbewust op zoek naar nieuwe dopamineverhogende activiteiten. Dit maakt ADD'ers veelzijdig, creatief en innovatief. Maar het is ook vermoeiend... Nou, een lang verhaal kort. Ik kon een tijd niet werken en daarna weer langzaam opbouwen. Sinds eind 2015 werk ik weer volledig. Een lange periode van herstel was het: zo'n anderhalf jaar."
Waarom viel ik om?
"Je kunt natuurlijk denken: Gert is een ADD'er, dus dan word je nu eenmaal snel overspannen. Maar dat is niet het hele verhaal. Ik ben inderdaad erg gevoelig voor omgevingsfactoren. Daarmee kan ik een prima docent zijn. Want ik vind m'n werk heerlijk. Dat wil zeggen: ik ben dol op het werken met de studenten. Maar met de organisatie van het onderwijs heb ik moeite. Er is zoveel administratie te doen. En dat alles in gebruikersonvriendelijke digitale systemen. Voor een eenvoudige invoer van beoordelingsformulieren moet je tien handelingen verrichten en als je iets verkeerd doet, kun je opnieuw beginnen. Ik ben niet de enige die daar tegenaan loopt. Ook veel collega's, en niet alleen de ouderen, vinden de administratieve last onevenredig zwaar. 'Het hoort erbij', horen we dan. Maar ik zie het als een verkeerde manier van organiseren. Laat docenten vooral bezig zijn met waar ze goed in zijn: de laatste ontwikkelingen van hun vakgebied bijhouden en die overdragen aan hun studenten. Dat is onze 'core business' en dat zou je als opleiding moeten faciliteren. Maar dat wat vroeger 'de ondersteuning' heette, is niet meer wat het was. Van ondersteunend is de dienst controlerend geworden. Dat voelt niet als teamwork, dat betreur ik. Een ander werkstressverhogend organisatie-aspect is de roostering. Het is een lappendeken van lesuren. Geen dag is hetzelfde. Dat levert mij onrust."
De andere kant van de zaak
"Begrijp me goed, ik geef niet de organisatie de schuld van m’n burn-out. Want werkdruk is niet alleen een kwestie van wat er op je afkomt, maar ook van hoe je ermee om gaat. Docenten zijn doorgaans gedreven mensen, met hart voor de zaak. Door hun passie voor het vak en de toewijding aan hun studenten cijferen ze zichzelf vaak teveel weg. Zo iemand ben ik ook... Bij ons op de hogeschool zijn er veel docenten die een te hoge werkdruk voelen. Naast organisatiefactoren, waarvan ik er net wat noemde, zit het ook in de persoonlijke verhouding tot je werk. Dat was ook de conclusie van een onderzoeksgroep die de werkdruk bij onze hogeschool onderzocht."
Hoe kan het beter?
"Mijn overspannenheid was een wake-up call. Ik heb een aantal maatregelen genomen om herhaling te voorkomen. Zo heb ik, in overleg met de hogeschool, mijn rooster overzichtelijker gemaakt. Ik doe nu twee dagen per week bureauwerk en geef dan geen les. Dat geeft enorm veel meer concentratie, rust en voldoening."
"Daarnaast zorg ik ervoor dat ik weliswaar gepassioneerd blijf werken, maar dat ik niet elke klus te omvangrijk maak. Anders is het werk namelijk nooit klaar. Kortom: ook passie kent grenzen."
"Wat de organisatiekant van het onderwijs betreft, is een nieuwe koers volgens mij onvermijdelijk. In de zorg zie je hetzelfde. Jarenlang is alles steeds meer volgens minutenafvinklijsten en kwaliteitsprotocollen georganiseerd. Het gevolg is dat degene om wie het allemaal draait, de cliënt en de patiënt, geen betere maar slechtere zorg en minder aandacht is gaan krijgen. In de zorg lijkt nu een tegenbeweging gaande, die de cliënt weer centraal stelt en daarmee de professionaliteit van de hulpverlener. Ik hoop op een soortgelijke beweging in het onderwijs. Zorg dat docenten al hun talenten weer kunnen gaan inzetten om studenten te laten bloeien. Stop de controledrift, geef als overheid en hbo-directies weer vertrouwen aan docenten. Dan geven wij het weer door aan studenten."